زبان قرآن
زبان قرآن در نگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) زبان قرآن را به دو معنای انتقال مفاهیم از طرف خداوند برای مخاطبان مختلف و رویکرد مفاهیم آن تفسیر می کند.(۱) به عبارت دیگر سخنان امام خمینی را می توان در دو بعد سطح فهم مخاطب و گرایش و روشی که با آن، اندیشه و پیام قرآن بازگو می شود، دسته بندی کرد. مراد از بخش، آن است که قرآن مناسب با چه سطحی از فرهنگ و اندیشه و فهم شنوندگان سخن گفته است و در بخش دوم، به این نکته می پردازد که زبان قرآن دارای چه گرایشی و روش خاصی در انتقال معانی و حقایق است. امام خمینی (س) زبان قرآن را زبان عمومی و عقلائی می داند که مردم عصر نزول با آن تکلم می کردند. ایشان در بحث حجیت ظواهر، بنای عقلا را دلیل عمل بر آن می داند؛ زیرا زبان قرآن همان زبان عرفی عقلائی است.(۲)
به اعتقاد امام خمینی (س) خداوند متعال، از روی شفقت و رحمت بر انسان، حقایق عقلیه را از سطح عالم غیب تا سطح محسوسات عامه مردم فرود آورده، به لسان عرف و عامه، بدون تکلف برای بندگان بیان کرده است تا آنان بتوانند از این حقایق به قدر فهم خود بهره ببرند و خود را ارتقا دهند که این هنر قرآن است.(۳) با این حال، امام خمینی در مواضعی بر این باور است که برخی معارف بلند قرآنی، مانند مباحث توحید و حروف مقطعه، با زبان خاصی مطرح شده است که هر عالم و مفسری به آن آشنا نیست و این گونه نیست که انسان بتواند این مفاهیم را با ظهور عرفی آن درک کند و عمق آن تنها برای رسول خدا (ص) قابل درک است؛ زیرا پیامبر (ص) مخاطب واقعی قرآن است.(۴) امام خمینی (س) بر این باور است که قرآن کریم دارای دو دسته آیات عملی و علمی است. آیات عملی طبق فهم عموم مردم است و نباید تأویل و توجیه شود؛ اما درباره آیات علمی که مخاطب خاص دارد، لازم نیست گوینده طوری بیان کند که همه افراد بفهمند، بلکه ممکن نیست این گونه آیات را مطابق فهم عموم بیان کرد.(۵) به باور ایشان نمی توان زبان قرآن را به معانی ظاهری محدود ساخت و یا در رموز و اسرار یا مفاهیم باطنی منحصر کرد یا آن را صرفاً تمثیلی دانست، بلکه ساختار زبان قرآن و هویت آن ساختار ترکیبی است.(۶) امام خمینی (س) درباره گرایش و رویکرد زبان قرآن و خصوصیات آن معتقد است، زبان قرآن، زبان هدایت معنوی است و هدف آن هدایت مردم به صراط مستقیم است.(۷)
(۱) خمینی، روح الله، تفسیر سوره حمد، ص۱۷۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ زبان وحی؛ خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ زبان قرآن؛ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۳، ص۳۶۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵. مقصود اصلی
(۲) خمینی، روح الله، تنقیح الاصول، ج۳، ص۱۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ حجیة؛ خمینی، روح الله، انوار الهدایه، ج۱، ص۲۴۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵. لا إشکال
(۳) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۶۱-۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۲ درجه محسوسات؛ خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۳۵۶-۳۵۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ یک نعمتی است؛ خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی، ج۱، ص۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵. در افق فهم
(۴) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۴۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ بین حبیب؛ خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۸۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ فهم عظمت؛ خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۳۵۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. حروف مقطعه
(۵) خمینی، روح الله، کشف الاسرار، ص۳۲۲-۳۲۱، تهران، بی تا.
(۶) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۸۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. أمثال و رموز
(۷) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۱۸۴ و ۲۰۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ کتاب هدایت؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۶، ص۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰. سبل سلامت
.
انتهای پیام /*