استعانت
انحصار استعانت از خدا از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) در بیان انحصار استعانت از خداوند در تفسیر آیه «ایاک نعبد و ایاک نستعین» تقدم ضمیر ایاک نعبد را در این می داند که این ضمیر راجع به ذات است که همه کثرات در آن مضمحل است. پس سالک در این مقام به توحید ذاتی می رسد و از همه کثرت اسمائی و صفاتی منصرف می شود و این همان کمال توحید است.(۱) بنابر نظر ایشان استعانت تنها در عبادت نیست بلکه استعانت در مطلق امور است. امام خمینی در بیان دو حصر عبادت و استعانت قائل است که حصر عبادت، حق خواهی، حق طلبی و ترک طلب غیر است و حصر استعانت، حق بینی و ترک رؤیت غیر است که در مقامات عارفان و منازل سالکان پس از ترک طلب غیر است، بلکه حصر استعانت از مقامات موحدان و سالک نیست؛ زیرا رؤیت عبادت عابد و معبود و مستعان، منافی با توحید است چرا که در توحید حقیقی این کثرات مستهلک و رؤیت این امور فانی است.(۲) در آیه «ایاک نستعین» انحصار استعانت از حق تعالی فهمیده می شود زیرا تقدم ضمیر مفعولی «ایاک» بر فعل، بیان کننده انحصار استعانت است؛ از این رو به اعتقاد ایشان سالک در طریق معرفت تمام محامد و مدح|مدایح را مختص به ذات مقدس حق می داند و معتقد است قبض و بسط وجود به دست مالکیت او است از این جهت عبادت و استعانت را منحصر به حق تعالی را می داند.(۳) امام خمینی در تحلیل کلام اهل ظاهر در جواز استعانت از غیر با استناد به آیات الهی بر این باور است که اعانت دیگر موجودات، صورت و جلوه اعانت حق تعالی است و بر اساس توحید افعالی، نظام هستی صورت فاعلیت حق تعالی است و خداوند تنها مؤثر در هستی است و حصر استعانت همچون حصر عبادت در خداوند متعال، حقیقی است.(۴)
(۱) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۷۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. ضمیر ایّاک
(۲) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۸۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. فقط استعانت
(۳) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸. تمام محامد
(۴) خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۲۷۷-۲۷۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸ حصر عبادت؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۴، ص۶۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*