امام اهل مطالعه بودند و به مطالعه کتاب علاقه بسیاری ‏‎ ‎‏داشتند. کتاب‌های بسیاری را در ایام تبعید از مبارزین یا کسانی که به نوعی ‏‎ ‎‏علاقه یا گرایش و احترام به مذهب داشتند مطالعه می‏‏ ‏‏کردند.‏

‏‏در همان ایام شهادت حاج‌آقامصطفی ایشان وقتی از تشییع جنازه ‏‎ ‎‏برگشتند کتاب «طلوع انفجار» از علی‏‏ ‏‏اصغر حاج سید جوادی را‏‎ ‎‏می‏‏ ‏‏خواندند. حتی حاج احمد آقا دقت کرده بود و گفت: ایشان مثلا تا‏‎ ‎‏صفحه 105 کتاب را قبل از تشییع جنازه خوانده بودند و وقتی که ‏‎ ‎‏برگشتند 20 تا‏‎ ‎‏30 صفحه دیگر خواندند. مثلا‏‎ ‎‏تا‏‎ ‎‏صفحه 125، 130 ‏‎ ‎‏مطالعه کردند. همین طور در همان ایّام، کتاب «افضل الجهاد» عمر ‏‎ ‎‏اوزگان را که توسّط دکتر حبیبی ترجمه شده بود، در دست مطالعه ‏‎ ‎‏داشتند. مجموعه نامه‏‏ های حاج سید جوادی خطاب به مقامات رژیم شاه ‏‎ ‎‏راهم می خواندند.‏

مرحوم محمد منتظری در دورانی که در ایران بود، جدیدترین ‏‎ ‎‏کتابها را برای امام می‏‏ ‏‏فرستاد. چه وقتی که به عراق آمده بود و چه در ‏‎ ‎‏زمانی که در ایران بود، همه کتابها را با دقت مطالعه می‏‏ ‏‏کرد و به دست ‏‎امام می‏‏ ‏‏رساند. رهبران انجمن‏‏ های اسلامی دانشجویی ‏‏در اروپا و امریکا‏‎ ‎‏هم کتابهای جدید و مفید را برای امام می‏‏ فرستادند. علاقه مندان امام از ‏‎ ‎‏ایران کتبی را که لازم می دانستند امام مطالعه کنند، تهیه می کردند و ‏‎ ‎‏توسط دانشجویان خارج برای امام می فرستادند.‏

‏‏برخلاف رویّه ای که سابقا بعضی از اهل علم در حوزه های علمیه ‏‎ ‎‏داشتند که حفظ اصالت و خلوص دینی و فقهی را مستلزم بی توجهی به ‏‎ ‎‏مطالعات غیر حوزوی می دانستند و حتّی بعضا‏‎ ‎‏به این امر افتخار کرده ‏‎ ‎‏بودند، امام رحمة الله علیه به رویّه دیگری عمل می کردند.

نه تنها اصالت ‏‎ ‎‏و خلوص دینی و فقهیِ ایشان قوی تر و غنی تر از این بود که صِرف ‏‎ ‎‏مطالعه کتب دیگر و نشریّات روز از بین برنده ی آن باشد، بلکه ایشان ‏‎ ‎‏اساسا این امر را لازمه اجتهادِ موفق، می دانستند. چنانکه بعدها هم در ‏‎ ‎‏اواخر عمر با تصریح و تأکید و با نوشتن پاسخ های موجز و مشروح به ‏‎ ‎‏نامه های آیات و حجج اسلام حضرات صافی گلپایگانی و قدیری و ‏‎ ‎‏انصاری و آقایان سرحدّی زاده (وزیر کار) و محمد هاشمی (مدیر صدا و ‏‎ ‎‏سیما) و امثالهم این نوع از بینش و نگرش را تبیین کردند. اجتهاد موفّق،‎ ‎‏زمان و مکان را در نظر دارد و آن را می شناسد و در عرصه های اجتماعی‎ ‎‏و سیاسی و اقتصادی نیز با بصیرت کافی و آگاهی لازم نسبت به‏‎ ‎‏تحّولاتِ عصر جدید، توأم است. اجتهاد پویا مبتنی بر سنّت (یعنی فقه ‏‎ ‎‏جواهری) همان اجتهاد موفّق است. این نوع از اجتهادِ فقهی است که ‏‎‎‏می تواند تغییراتی را که در موضوعات احکام پدید آمده و علیرغم ‏‎ ‎‏اشتراک لفظی و ظاهری اش باید موضوع مستحدث و جدیدی محسوب ‏‎ ‎‏شود، درک کرده و با توجه به آن حکم صادر کند.‏

 

 

‏

برگرفته از کتاب گوشه ای از خاطرات حجت الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی

. انتهای پیام /*