پرتال امام خمینی (س) / استفتائات

سؤال: پسر یا دختری که از مادر انسان شیر خورده است برادر و خواهر حساب می‌شود؟

پاسخ کارشناس:
آیه ۲۳ سوره نساء دلالت دارد که شیر دادن از اسباب تحریم است. خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ وَبَنَاتُکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ وَعَمَّاتُکُمْ وَخَالَاتُکُمْ وَبَنَاتُ الْأَخِ وَبَنَاتُ الْأُخْتِ وَأُمَّهَاتُکُمُ اللَّاتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِکُمْ وَرَبَائِبُکُمُ اللَّاتِی فِی حُجُورِکُمْ مِنْ نِسَائِکُمُ اللَّاتِی دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَإِنْ لَمْ تَکُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ وَحَلَائِلُ أَبْنَائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلَابِکُمْ وَأَنْ تَجْمَعُوا بَیْنَ الْأُخْتَیْنِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللَّهَ کَانَ غَفُورًا رَحِیمًا. حرام شد بر شما (ازدواج با) مادران و دختران و خواهران و عمّه‌ها و خاله‌ها و دختران برادر و دختران خواهر و مادران رضاعی و خواهران رضاعی و مادران زن و دختران زن که در دامن شما تربیت شده‌اند اگر با آن زن مباشرت کرده باشید، و اگر دخول با آن زن نکرده (طلاق دهید) باکی نیست (که با دختر او ازدواج کنید). و نیز حرام شد زن فرزندان صلبی و نیز حرام شد جمع میان دو خواهر مگر آنچه پیش از نزول این حکم کرده‌اید (که خدا از آن درگذشت) که خدا (در حق بندگان) بخشنده و مهربان است.

اسباب تحریم
اسباب تحریم یعنی چیزی که به سبب آن، ازدواج مرد با زن حرام است و صحیح نیست و زوجیت بین آن‏‌ها واقع نمی‌‏شود. و این‏‌ها اموری می‏‌باشند: نسب و رضاع (شیر خوردن) و مصاهره (خویشاوندی از راه ازدواج) و آنچه که به آن ملحق است و کفر و کفو هم نبودن و استیفای عدد و عده گرفتن و احرام. [۱]

برادر و خواهر رضاعی
اگر رضاع جامع شرایط تحقق پیدا کند، مرد و مرضعه (زن شیرده)، پدر و مادر شیرخوار می‌‏شوند و اصل‏‌های آن‏‌ها اجداد و جدّه‌‏ها می‏‌گردند و فرع‏‌های آن‌‏ها برادرها و اولاد برادرهای او می‌‏شوند و کسی که در حاشیه آن‏‌ها و در حاشیه اصل‌‏های آن‏‌ها می‏‌باشند عموها یا عمه‏‌ها و دایی‏‌ها یا خاله‏‌های او می‌‏شوند و او - یعنی شیرخوار - پسر یا دختر آن‏‌ها است و فرع‏‌های او نوادگان آن‏‌ها می‌‏باشند. و وقتی این مطلب روشن گردید پس هر عنوان نسبی محرّم - از عنوان‏‌های هفت‌گانه گذشته - در صورتی که مثل آن در رضاع تحقق پیدا کند محرّم می‌‏باشد. پس مادر رضاعی مانند مادر نسبی است و دختر رضاعی مانند دختر نسبی است و به همین صورت. پس اگر زنی از شیر مردی طفلی را شیر دهد، مرضعه و مادرش و مادر آن مرد بر آن طفل به خاطر مادر بودن، حرام می‏‌شوند و دختری که شیر خورده و دخترهای او و دخترهای پسری که شیر خورده بر آن مرد و بر پدرش و پدر مرضعه به خاطر دختر بودن، حرام می‌‏باشند و خواهر آن مرد و خواهر مرضعه بر شیرخوار حرام می‏‌باشند؛ زیرا آن‌‏ها عمه و خاله او می‏‌شوند. و دختری که شیر خورده بر برادر آن مرد و برادر مرضعه حرام است؛ زیرا او دختر برادر یا دختر خواهر آن‏ها می‌‏شود. و دخترهای آن مرد بر پسری که شیر خورده، و دختری که شیر خورده بر پسرهای آن مرد - نسبی باشند یا رضاعی - حرام می‌‏باشند. و همچنین دخترهای مرضعه بر پسری که شیر خورده، و دختری که شیر خورده بر پسرهای مرضعه - اگر نسبی باشند - حرام هستند برای آن‏‌که اخوت دارند. و اما اولاد رضاعی مرضعه از کسانی که با شیر مرد دیگر، آن‏‌ها را شیر داده غیر از آن مردی که پسر شیرخوار از شیر او خورده است بر پسری که شیر خورده، حرام نمی‌‏باشند به خاطر آنچه که گذشت، که یکی بودن مرد در تأثیر حرمت بین شیرخوارها، شرط است. [۲]

حکم نگاه به برادر و خواهر رضاعی
برای مرد جایز است که به بدن محارمش غیر از عورت در صورتی که با تلذذ و ریبه نباشد نگاه کند. و مقصود از محارم زنانی هستند که ازدواج با آن‏‌ها از جهت نسب یا شیر خوردن یا مصاهره، حرام است. و برای آن‏‌ها هم جایز است که به غیر از عورت، به بدن او بدون تلذذ و ریبه نگاه کنند. [۳]

۱۴۰۲/۰۶/۰۱ – محمد ساعدی

[۱] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریر الوسیلة، ج۲، ص:۲۸۲، کتاب النکاح، فصل فی اسباب التحریم، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.
[۲] همان، ص:۲۸۸، مسأله۷.
[۳] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۳، تحریر الوسیلة، ج۲، ص:۲۶۱، کتاب النکاح، مسأله۱۷، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.