پرتال امام خمینی (س) / استفتائات

سؤال: قرض گرفتن بدون نیاز ضروری چه حکمی دارد؟

پاسخ کارشناس:

خداوند منان متعال اختصاص و شرافت داده انسان را به خصوصیتی که به غیر او نداده است و فرمود: وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ (سوره اسراء، آیه 70) و حفظ کرامت و مراقبت از آن بیش و پیش از هر کسی بر عهده خود آدمی است. از این روی گرچه «قرض دادن به مؤمن، مخصوصاً برای صاحبان نیاز، از مستحبات مؤکّد می‏‌باشد به خاطر این‌که نیاز او برآورده و گرفتاریش برطرف می‏‌شود.» [۱] و خداوند حکیم می‌فرماید: مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثیرَةً وَ اللهُ یَقْبِضُ وَ یَبْسُطُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (سوره بفره، آیه ۲۴۵) کیست که به خدا قرض نیکویی دهد، (و بدون منت، انفاق کند،) تا خداوند آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است که (روزیِ بندگان را) محدود یا گسترده می سازد (و انفاق، هرگز باعث کمبود روزی کسی نمی شود). و (سرانجام همگی) به سوی او بازمی گردید. ولی با این حال «قرض گرفتن بدون احتیاج مکروه است و با داشتن نیاز، کراهت آن سبک می‏‌شود و هر اندازه نیاز سبک‌‏تر شود، کراهت شدّت پیدا می‌‏کند، و هر چه نیاز شدید شود، کراهت سبک می‌‏شود تا این‌که به کلی از بین می‌‏رود؛ بلکه چه بسا واجب می‌‏شود در صورتی که امر واجبی بسته به آن باشد، مانند حفظ جان یا عرضش و مانند آن. و برای کسی که چیزی ندارد که با آن دینش را ادا کند و انتظار حصول آن را (هم) ندارد، احتیاط آن است که قرض نگیرد مگر در وقت ضرورت؛ یا وقتی که کسی که از او قرض خواسته، حال او را بداند.» [۲]

۱۴۰۲/۰۵/۱۸ – محمد ساعدی

[۱] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج‏۱، ص:۶۹۳، کتاب الدین و القرض، القول فی القرض، مسألة۲، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.
[۲] همان، مسألة۱.