پرتال امام خمینی (س) / استفتائات

سؤال: وقت نمازهای واجب یومیه چه زمانی است؟

پاسخ کارشناس:
نماز آن چیزی است که از فحشاء و منکر بازمی‏‌دارد و نماز ستون دین است، اگر قبول شود سایر اعمال هم قبول می‌‏شود و اگر رد شود سایر اعمال هم رد می‌‏شود. [۱] کسی که عذر ندارد (و می‌‏تواند به داخل شدن وقت علم پیدا کند) باید در هنگام شروع نماز به داخل شدن وقت علم داشته باشد. و شهادت دو عادل که شهادتشان از روی حس باشد - مثل این‌که شهادت بدهند که سایه شاخص بعد از کم شدن، شروع به زیاد شدن نموده است - جای علم را می‏‌گیرد. و اذان مؤذن اگر چه عادل و وقت‌‏شناس باشد، بنابر احتیاط (واجب) کفایت نمی‌‏کند. و اما کسی که عذر دارد (و نمی‌‏تواند به داخل شدن وقت علم پیدا کند) در عذرهای عمومی مثل ابر و مانند آن، می‏‌تواند با گمان به داخل شدن وقت‏ نماز بخواند و اما کسی که دارای عذر شخصی است مانند کور و زندانی، نباید ترک احتیاط کند، پس باید نماز را تأخیر اندازد تا علم پیدا کند وقت‏ داخل شده است. [۲]

وقت نماز ظهر و عصر
وقت نماز ظهر و عصر از هنگام ظهر تا مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت‏ مشترک نماز ظهر و عصر است‏. [۳]

وقت فضیلت نماز ظهر و عصر
وقت فضیلت نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که سایه جدید شاخص به اندازه خود شاخص بشود. همان‌طور که پایان وقت فضیلت عصر وقتی است که سایه جدید شاخص دو برابر خودش گردد. و بنابر اظهر شروع وقت فضیلت نماز عصر وقتی است که سایه شاخص به چهار قدم یعنی چهار هفتم شاخص برسد؛ اگر چه بعید نیست که ابتدای وقت فضیلت نماز عصر موقعی باشد که به مقدار خواندن نماز ظهر (از ظهر) گذشته باشد. [۴]

وقت نماز مغرب و عشا
وقت نماز مغرب‏ و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب است که از اول آن به مقدار ادای نماز مغرب‏ بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز مغرب‏ است و چنین وقتی از آخر آن، وقت مختص نماز عشا است. و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است. و کسی که از روی اضطرار به جهت خواب یا فراموشی یا حیض یا غیر این‏‌ها و یا از روی عمد، نماز مغرب و عشا را از نصف شب تأخیر بیندازد، بنابر احتیاط (واجب) باید آن‏ها را تا سفیده صبح به قصد ما فی الذّمة به جا آورد و اگر به مقدار وقت ادای دو نماز تا سپیده باقی نمانده باشد، باید احتیاطاً نماز عشا را بخواند، و احتیاط (واجب) آن است که بعد از وقت، نماز مغرب و عشا را به ترتیب قضا نماید. [۵]

وقت فضیلت نماز مغرب و عشا
و وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا از بین رفتن شفق یعنی سرخی طرف مغرب می‏‌باشد و اول وقت فضیلت نماز عشا موقع از بین رفتن شفق است و تا یک سوم شب ادامه دارد بنا بر این برای نماز عشا دو وقت اجزاء (کفایت کردن و مجزی بودن) است: قبل از رفتن سرخی و بعد از یک سوم شب تا نصف شب (که در هر کدام از این وقت‏‌ها نماز عشا خوانده شود صحیح است اگر چه وقت فضیلت آن میان این دو وقت است). [۶]

وقت نماز صبح
از طلوع سپیده صادق تا طلوع خورشید، وقت نماز صبح است‏. [۷] و «احتیاط لازم در شب‏‌های مهتاب آن است که صبر کند تا سفیده صبح در افق ظاهر شود و غلبه کند بر روشنایی مهتاب، بلکه خالی از وجه نیست و این حکم در روشنی برق و شب‌‏های ابر نیست. و در روزه احتیاط کنند در شب‏‌های مهتاب، اگر چه بعید نیست که لازم نباشد امساک قبل از آنچه که ذکر شد.» [۸] به بیان دیگر «باید طلوع فجر محسوس شود و بین شب‏‌های مهتابی و غیر آن‏‌ها فرق هست و ساعت و محاسبات علمی میزان نیست.» [۹] یعنی«میزان تبین حسی است نه علمی؛ بنابراین باید طلوع فجر قابل رؤیت به چشم عادی باشد.» [۱۰] و «میزان، شب‏‌هایی است که روشنایی ماه بر طلوع فجر غالب است و باید برای نماز صبر کند تا روشنایی طلوع فجر احراز شود.» [۱۱]

وقت فضیلت نماز صبح
وقت فضیلت نماز صبح از اول سپیده تا پیدا شدن سرخی از طرف مشرق است و شاید پیدا شدن آن هم‏زمان با «بالا آمدن» و «بازشدن» و «روشن شدن صبح» که در روایات به آن تصریح شده است باشد. [۱۲]

۱۴۰۲/۰۵/۱۸ – محمد ساعدی

[۱] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۴۲، کتاب الصلاة، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.
[۲] همان، ص:۱۴۸، کتاب الصلاة، المقدمة الاولی، مسألة۱۶.
[۳] همان، ص:۱۴۴، مسألة۶.
[۴] همان
[۵] همان
[۶] همان
[۷] همان
[۸] موسوعة الإمام الخمینی، ج۳۳، استفتائات امام خمینی (س)، ج‏۲ ؛ ص۱۰، سؤال ۱۰۸۶، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.
[۹] همان، ص۱۱، سؤال ۱۰۸۷.
[۱۰] همان، سؤال ۱۰۸۹.
[۱۱] همان، سؤال ۱۰۸۸.
[۱۲] موسوعة الإمام الخمینی، ج۲۲، تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۴۴، کتاب الصلاة، المقدمة الاولی، مسألة۶، موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره) - ایران - تهران، چاپ: ۳، ۱۴۳۴ ه.ق.